Οι  φακοί επαφής  αποτελούν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέματα του οφθαλμολογικού  κλάδου. Συνεχώς νέα επιτεύγματα στον τομέα αυτό προσφέρουν την βελτίωση της όρασης σε πολλούς ασθενείς μας και την απαλλαγή τους από τους σκελετούς με τα χονδρά υπερμετρωπικά ή τα μυωπικά γυαλιά. Συγχρόνως  οι μαλακοί θεραπευτικοί φακοί ενίσχυσαν την θεραπευτική μας φαρέτρα με αποτελεσματικό τρόπο στην αντιμετώπιση πολλαπλών παθήσεων του κερατοειδή όπως  την φυσαλιδώδη  κερατοπάθεια, τα άτονα έλκη και την ξηροφθαλμία απαλλάσσοντας  τον ασθενή από τα επώδυνα συμπτώματα.

Το πότε θα εφαρμοστεί ένας φακός για οπτική ή θεραπευτική χρήση είναι ευθύνη και υποχρέωση  του οφθαλμίατρου, ο οποίος θα εκτιμήσει τις ενδείξεις, την αξιολόγηση της σωστής εφαρμογής και των συμπτωμάτων. Εφόσον ο ασθενής θέλει να βάλει φακούς επαφής θα πρέπει να γίνει μια ολοκληρωμένη οφθαλμολογική εξέταση, εξετάζοντας την όραση με τα δοκιμαστικά γυαλιά, τα βλέφαρα, τον επιπεφυκότα, τον κερατοειδή, τα δάκρυα ποσοτικά και ποιοτικά, την ενδοφθάλμια πίεση και τον βυθό του ματιού μετά από διαστολή της κόρης. Εάν δεν υπάρχει καμία αντένδειξη  μπορεί να εφαρμοστεί ένας δοκιμαστικός φακός  βάση του οποίου γίνεται η εφαρμογή του τελικού φακού,ως προς την σωστή εφαρμογή, μέγεθος, καμπυλότητα και δύναμη. Η παραγγελία του φακού αυτού δίδεται στην εταιρία παραγωγής ή εμπορίας των φακών η οποία μας αποστέλλει  τον φακό.
Ο ασθενής θα πρέπει  να εφαρμόζει σωστό καθαρισμό των φακών σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού προς αποφυγήν σοβαρών προβλημάτων π.χ.  μόλυνση, έλκος κ.τ.λ. τα οποία μπορεί να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα  ως προς την υγεία του ματιού και την όραση.

Τύποι φακών επαφής

Οι φακοί επαφής κατασκευάζονται από διάφορα υλικά τα οποία προσδίδουν στο φακό την σύστασή του, μαλακός ή σκληρός, την διαπερατότητα στο οξυγόνο (πολύ σημαντικό για την υγεία του κερατοειδή) και την υδροφιλία του, υδρόφιλος ή υδρόφοβος.
Οι πλέον συνηθισμένοι φακοί είναι οι:
Μαλακοί φακοί 

α) από υδρόφιλο–υδρογέλη μια πολυμερή ένωση (παράγωγο της ΗΕΜΑ) η οποία κάνει τον φακό πολύ μαλακό και πολύ διαπερατό στο οξυγόνο.

β) φακοί από σιλικόνη–μαλακό, εύκαμπτο, ανθεκτικό και συμβατό με τον ανθρώπινο ιστό. Έχει το μεγάλο πλεονέκτημα διαπερατότητας του οξυγόνου και το μεγάλο μειονέκτημα της υδροφοβίας.
Ημίσκληροι  φακοί

α) από ΡΜΜΑ–πλαστική ουσία υδρόφοβη, σκληρή στην σύσταση, διαφανής και μη διαπερατή από το οξυγόνο και

β) CAB–υλικό υδρόφοβο, σκληρό με μεγάλη διαπερατότητα στο οξυγόνο.

 

 

 

 

 

 

 

 

           

Είδη υδρόφιλων μαλακών φακών επαφής

Οι υδρόφιλοι φακοί επαφής παρότι κατασκευάζονται από το ίδιο υλικό με βάση την διαπερατότητα στο οξυγόνο, διατίθενται στο εμπόριο ως:

• φακοί μακράς διαρκείας,ο πιο συνηθισμένος τύπος. Ο ασθενής τον φορά την ημέρα και τον αφαιρεί το βράδυ. Μετά από καλό καθαρισμό και αποστείρωση με ειδικό καθαριστικό υγρό, χρησιμοποιείται εκ νέου. Η διάρκεια τους είναι πολύ μεγάλη 1-2 χρόνια

• φακοί μιας χρήσης ή ημερήσιοι, χρησιμοποιούνται μόνο για μια μέρα. Έχουν το πλεονέκτημα ότι δεν αποστειρώνονται με υγρά καθαρισμού αποφεύγοντας την χημική και αλλεργική αντίδραση. Συνιστώνται σε άτομα με εαρινή επιπεφυκίτιδα

• φακοί μηνιαίοι, είναι οι ίδιοι φακοί επαφής με τους ημερήσιους αλλά αντικαθίσταται κάθε μήνα προς αποφυγή αλλεργικών καταστάσεων.

• φακοί συνεχούς φοράς οπτικοί–λεπτοί φακοί με 38% περιεκτικότητα σε νερό ή παχύτεροι με 70-80 % περιεκτικότητας σε νερό. Αυτοί οι φακοί θέλουν μεγάλη προσοχή διότι προκαλούν πολύ συχνά μολύνσεις λόγω της μη αποστειρότητας τους.

•  έγχρωμοι φακοί επαφής, είναι ίδιοι με τους ημερήσιους έχουν όμως διάφορα χρώματα και χρησιμοποιούνται από τους  ασθενείς για την αλλαγή του χρώματος του ματιού.

• κοσμητικοί φακοί επαφής, είναι ίδιοι με τους ημερήσιους φακούς αλλά περιέχουν έντονο χρώμα για την κάλυψη του κατεστραμμένου  κερατοειδή σε τυφλά μάτια (μαύρη κόρη) ή και σε μάτια με όραση (καθαρή κόρη).

Οι μαλακοί φακοί ανάλογα με την δύναμή τους λέγονται: μυωπικοί για την διόρθωση της μυωπίας, υπερμετρωπικοί για την διόρθωση της  υπερμετρωπίας, διπλοεστιακοί για την διόρθωση πρεσβυωπίας και τορικοί ή αστιγματικοί για την διόρθωση του αστιγματισμού.
Θεραπευτικοί φακοί συνεχούς χρήσης: είναι μαλακοί φακοί με μεγαλύτερη ποσότητα νερού (70-80%), μεγαλύτερη διαπερατότητα στο οξυγόνο και μεγάλη διάμετρο 14.50-16.00 χιλ. Συνιστάται για συνεχή φορά (νύχτα–μέρα) σε παθολογικές καταστάσεις του κερατοειδούς, σαν πιεστική επίδεση για την προστασία του κερατοειδούς. Ο φακός αυτός τοποθετείται και αφαιρείται από τον οφθαλμίατρο.

Το 1971 κάναμε τις πρώτες  εφαρμογές των θεραπευτικών φακών επαφής σε πολλές παθολογικές καταστάσεις του κερατοειδούς. Οι εργασίες μας αυτές χρησιμοποιήθηκαν από FDA-Υπηρεσία Υπουργείου Υγιεινής της Αμερικής- για την έγκριση και κυκλοφορία των φακών αυτών όχι μόνο στην Αμερική αλλά και σε όλο τον κόσμο. Οι εργασίες μας αυτές αποτέλεσαν τον τίτλο της διατριβής του κ. Τραγάκη με την οποία έγινε Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Καθ’ όλη την διάρκεια των 40 ετών έχουμε εφαρμόσει τους φακούς αυτούς σε χιλιάδες ασθενείς και αποτέλεσε το αντικείμενο πολλών επιστημονικών εργασιών μας και ομιλιών σε Ελληνικά και Διεθνή Οφθαλμολογικά Συνέδρια.

Η χρήση των θεραπευτικών φακών συνιστάται:

• επούλωση επιθηλίου του κερατοειδούς
• ύγρανση κερατοειδούς
• βελτίωση του πόνου–κυρίως στην φυσαλιδώδη κερατοπάθεια και άτονα έλκη
• Depot -φάρμακα για γλαύκωμα και ξηροφθαλμία
• Προστασία κερατοειδούς από τριχίαση, έκθεση κ.τ.λ.

Ημίσκληροι φακοί επαφής

Οι ημίσκληροι φακοί είναι διαφόρων τύπων και διαπερατότητας σε οξυγόνο ως ΡΜΜΑ, CAB κ.τ.λ. χρησιμοποιούνται  κυρίως για την διόρθωση όλων των αμετρωπιών, μυωπίας, υπερμετρωπίας και αστιγματισμού. Κυρίως στον αστιγματισμό διορθώνουν μεγαλύτερο βαθμό από τους μαλακούς, δίδουν πολύ καλύτερη και σταθερότερη όραση, δεν καταστρέφονται εύκολα και έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και δύναται να χρησιμοποιηθούν σε ειδικές καταστάσεις όπως ο κερατόκωνος.
Το μεγαλύτερό τους μειονέκτημα είναι η δυσανεξία σε πολλούς ασθενείς και αυτός είναι ο κύριος λόγος που η χρήση του είναι πολύ μικρότερη από τους μαλακούς φακούς.

​

​

 

 

 
                



 

Ειδικοί φακοί επαφής

Εκτός των μαλακών και ημίσκληρων φακών επαφής, υπάρχουν και σύνθετοι(υβριδικοί) φακοί οι οποίοι έχουν σκληρό κέντρο και μαλακή περιφέρεια. Οι φακοί αυτοί έχουν όλα τα πλεονεκτήματα των ημίσκληρων φακών επαφής δηλαδή διορθώνουν μεγάλο αστιγματισμό και όλα τα πλεονεκτήματα των μαλακών φακών επαφής δηλαδή την άνεση. Ενδύκνεται  κυρίως σε υψηλό και ανώμαλο αστιγματισμό όπως στον κερατόκωνο, μετά από μεταμόσχευση κερατοειδούς και σε ουλές κερατοειδούς. Το μεγαλύτερο μειονέκτημά τους είναι το κόστος (ακριβότεροι από τους άλλους φακούς) και η αντοχή τους (είναι εύκολο να γίνει διαχωρισμός ή ρήξη στο σημείο  ένωσης του ημίσκληρου και του μαλακού φακού).

Στο ιατρείο μας εφαρμόζουμε τους υβριδικούς φακούς την τελευταία δεκαετία με άριστα αποτελέσματα στους κερατοκωνικούς ασθενείς μας και σε αρκετούς ασθενείς μετά την μεταμόσχευση όταν έχουν υψηλό αστιγματισμό. Οι υβριδικοί φακοί που εφαρμόζουμε είναι ο Dualascan παρόμοιος φακός με τον Softperm ο οποίος χρησιμοποιείται την τελευταία δεκαετία (μεγάλης διαμέτρου φακός με σκληρό κέντρο και μαλακή περιφέρεια) και οι Synergeyes της εταιρείας SynergEyes Inc των ΗΠΑ. Οι φακοί Synergeyes έχουν την δική τους τεχνολογική κατασκευή και η εφαρμογή τους είναι δυσκολότερη, ο δε εφαρμοστής χρήζει μεγαλύτερης εμπειρίας για την σωστή εφαρμογή. Οι φακοί είναι πολύ άνετοι και παρέχουν άριστη όραση στους ασθενείς που έχουν κερατόκωνο. Αποτελούν την πρώτη μας επιλογή λόγω της άριστης όρασης και την άνετη φορά για πολλές ώρες, ιδίως στον κερατόκωνο ο οποίος είναι πάθηση των νέων ανθρώπων (αρχίζει στην εφηβεία). Τα άτομα με κερατόκωνο δεν διορθώνονται με γυαλιά, συνήθως οι μαλακοί φακοί δεν δίνουν καλή όραση και οι ημίσκληροι έχουν συχνά δυσανεξία. Με τους υβριδικούς φακούς μπορούν να έχουν άνεση και καλή όραση για πολλές ώρες την ημέρα.

​

Επιπλοκές φακών επαφής 

Οι φακοί επαφής και κυρίως οι μαλακοί πρέπει να αποστειρώνονται καθημερινά με τα ειδικά υγρά και κυρίως να αφαιρούνται από τον οφθαλμό αμέσως εάν ο ασθενής παρουσιάζει κάποιο σύμπτωμα όπως κοκκίνισμα, δάκρυσμα, πόνο κ.λ.π. προς αποφυγήν δυσάρεστων προβλημάτων. Ορισμένες από τις επιπλοκές είναι:

• Στικτή κερατίτιδα, μικροτραυματισμό του επιθηλίου του κερατοειδή

• αλλεργική επιπεφυκίτιδα προς τον φακό και τα υγρά καθαρισμού

• μολύνσεις με μικρόβια από το περιβάλλον όπως σταφυλόκοκκος, ψευδομονάδα, μύκητας και  Acanthamoeba.

Η μη έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των μολύνσεων αυτών δημιουργούν έλκος στον κερατοειδή ακόμα μέχρι και διάτρηση αυτού, οδηγώντας σε χειρουργική επέμβαση μεταμόσχευσης για την διάσωση του ματιού και της όρασης.
Η συμβουλή μας προς τα άτομα που θέλουν να φορέσουν φακούς επαφής είναι να σέβονται τους φακούς επαφής και να τους αποστειρώνουν σωστά προς αποφυγή προβλημάτων.